Waarom ‘Veelgestelde vragen aan de uitvaartfotograaf’. 

Uitvaartfotografie of afscheidsfotografie gebeurt nog niet zo veel. Dat komt in de eerste plaats omdat het nog niet zo heel veel gebeurd. Het is nog wat onbekend. En in de tweede plaats omdat er vaak gedacht wordt dat je ‘verdriet niet op de foto zet’. Maar dat laatste klopt niet. 

Om er meer bekendheid aan te geven èn om misverstanden uit de weg te ruimen, vind je hieronder 10 antwoorden op 10 veelgestelde vragen aan de uitvaartfotograaf. Deze geven je inzicht in de werkelijke waarde en betekenis van goede foto’s die op een juiste en professionele wijze zijn gemaakt. 

1. Wat zet je op de foto?

• In het algemeen gezegd: alles. Niet zozeer het verdriet zelf. Dit heeft geen toegevoegde waarde. De reportage is niet bedoeld om het verdriet vast te houden maar om verder te kunnen. En er zijn veel momenten die dit laten zien.
• Want waar je mee verder kunt is de troost die is gegeven, de liefde die je hebt ontvangen en ook gegeven. En de verbinding met elkaar. Die beelden daar ben ik gedurende de reportage constant naar op zoek.
• Natuurlijk leg ik ook het ‘hele verhaal’ vast om aan betrokkenen die er niet bij konden zijn te kunnen vertellen hoe het is gegaan en hoe het is beleefd.
• Als de gelegenheid er is maak ik ook enkele foto’s van voorwerpen of omgevingen die bij de overledene passen, die voor hem of haar belangrijk waren. Dit zijn voor later ook foto’s met een warme herinneringen.

2. Waarom maak je de foto’s?

• Omdat foto’s veel betekenis hebben in het omgaan met het verdriet en het gemis.
• Foto’s van het afscheid helpen om goed om te kunnen gaan met het verdriet. Zonder deze foto’s vergeet je snel veel of weet je het gewoon niet. Dan blijft alleen het verdriet en dat maakt het veel moeilijker om erover te kunnen praten omdat je het verhaal mist.
• Foto’s helpen om het gesprek op gang te krijgen. Erover kunnen praten is erg belangrijk. In onze cultuur wordt het gemakkelijk weggeduwd. Maar verdriet laat zich niet wegsturen. Het verstopt zich misschien en zal je hinderen in je functioneren. Vaak op momenten waar je dit helemaal niet wilt.

3. Wat heb je aan foto’s van een begrafenis of crematie

• Foto’s houden de herinnering vast van het gebeuren wat je niet wilt maar ook niet wilt missen. Deze herinneringen zijn veel meer dan wat er op de foto zichtbaar is. Elke foto heeft verhalen die loskomen wanneer je ernaar kijkt en wanneer je er met elkaar over in gesprek bent. In een album is het fotoverslag een verhaal dat niet eindigt, er worden steeds nieuwe verhalen aan toegevoegd. Ook verhalen die je als nabestaande helemaal niet kende en die nu nog meer betekenis geven aan het bestaan van de overledene.
• In de loop van de tijd krijgen de foto’s een andere lading. De verbinding die er is met de aanwezigen verdiept. Je gaat met een gezamenlijke herinnering samen verder. Dit houdt de band vast.
• ­­­Ook voor kinderen die niet bij het afscheid waren, speelt het overlijden een rol. Zij maken deel uit van de familiegeschiedenis waar de overledene ook bij hoort. Het helpt hen een plekje te vinden in het geheel van de familiegeschiedenis die door blijft lopen.

4. Is een uitvaartfotograaf  duur

• Nee, het is beslist niet duur.
• De prijs van een reportage kan wel veel geld zijn.
• De prijzen voor professionele fotografie zijn in Nederland niet hoog. En al helemaal niet als je kijkt naar de uren die gemaakt worden om een goed eindproduct te leveren.
• De tijd voor het ontwikkelen is bij de prijs inbegrepen. De uren om de foto’s goed te kunnen ontwikkelen zijn minstens 2 keer meer dan die van het maken van de reportage.
• Een professioneel fotograaf is ondernemer èn vakman/vakvrouw. De vakfotograaf onderscheid zich hierin duidelijk van de vrijwilliger.  En om dit werk goed te kunnen doen, is een gezonde onderneming nodig. Anders ga je failliet.
• Een onderneming is gezond wanneer de ondernemer voldoende inkomsten heeft voor leefonderhoud en de bedrijfskosten.
• Bedrijfskosten zoals de uitgebreide apparatuur, auto, computers, website, software, reclame, belastingen, boekhouding, verzekeringen, huisvesting, cursussen en trainingen, enz. enz.
• We denken niet allemaal gelijk over geld maar geld is een ruilmiddel. De mogelijkheden zijn alleen niet voor iedereen gelijk. Geld geef je uit aan dàt wat voor jou belangrijk is en waarde heeft. Als iets voor jou weinig waarde heeft, betekent dit nog niet dat iets duur is. Wel dat je het er niet voor over hebt.
• De waarde en betekenis van foto’s van de uitvaart is veel meer dan in geld is uit te drukken. Tè belangrijk om dit niet te overwegen want een uitvaart kun je niet overdoen.

5. Wat is de waarde van een fotoalbum

• De foto’s van het afscheid hebben de meeste waarde wanneer er een album van wordt gemaakt.
• Een album leg je op een toegankelijke plaats. Je kunt dan direct de foto’s zien. Het voordeel is ook je het vast kunt houden, het bekijken van een fotoalbum is minder daardoor minder passief. Het beeld is meer nabij. Je kunt er met anderen gemakkelijker over praten. Een beeldscherm is afstandelijker. Je kijkt er letterlijk op een afstand naar.
• Je kunt het ook gemakkelijker meenemen en hebt er niet nog een computer bij nodig.
• Digitale foto’s worden ook minder snel bekeken. Je moet er meer handelingen voor doen.
• Een ander nadeel van digitale foto’s is dat het risico groot is dat je de foto’s kwijtraakt. Computers worden steeds verder ontwikkelt. In de loop van de tijd krijg je een andere computer met de mogelijkheid dat de USBaansluiting verdwenen is.  Of dat de USB kapot gaat. Een fotoalbum is er na 25 jaar nog. De digitale wereld van nu is dan helemaal anders.

6. Mag je genodigden zomaar op de foto zetten

• Dat mag wel, maar het is belangrijk dat de genodigden ermee op de hoogte zijn dat er een fotograaf aanwezig is die in opdracht van de familie foto’s maakt.
• Wat anders is wat er met deze foto’s wordt gedaan. Foto’s die in de openbare ruimte zijn gemaakt, mogen in principe wel vrij gebruikt worden. (privacywetgeving/portretrecht)
• Foto’s die in een besloten ruimte worden gemaakt, mogen in de meeste gevallen niet zonder toestemming van de herkenbaar geportretteerden gepubliceerd worden.
• Bij uitvaartfotografie zijn deze regels niet direct het uitgangspunt. De foto’s worden in opdracht van de nabestaanden gemaakt en worden alleen privé gebruikt.
• De fotograaf kan wel aan de familie vragen of hij foto’s mag gebruiken voor zijn portfolio en publicaties. En heeft toestemming nodig voor elke foto waar personen herkenbaar op staan.
• Zelf vraag ik toestemming voor alle foto’s die ik voor mijn portfolio wil gebruiken, Ook al staan er geen personen op. Alle foto’s hebben betekenis voor nabestaanden.
  En het is het goed recht van nabestaanden om mijn verzoek te weigeren. De foto’s zijn voor de nabestaanden gemaakt en niet voor mijn portfolio. Ik kan het wel waarderen wanneer ik foto’s uit de reportage mag gebruiken. Zo kan ik mijn onderneming beter zichtbaar maken.

7. Mag je de foto’s ook aan anderen geven

• Een antwoord hierop is wat lastig. Hoewel juridisch gezien, is het gemakkelijk: de foto’s mogen alleen door de opdrachtgever voor eigen doeleinden worden gebruikt. De fotograaf houdt namelijk altijd het auteursrecht. Buiten de naaste familieleden om mogen de foto’s niet verstrekt worden aan derden, zonder toestemming van de fotograaf. Je kunt het vergelijken met boeken. Die koop je in de winkel en mag je niet kopiëren en weggeven aan een ander.
• Als mensen buiten de naaste familie vragen naar foto’s zul je die moeten verwijzen naar de fotograaf. Natuurlijk moet je als nabestaande dit zelf ook goed vinden. De fotograaf kan natuurlijk niet de foto’s die voor een ander zijn gemaakt zonder toestemming van de opdrachtgever aan derden verstrekken. En moet rekening houden met het portretrecht van degenen die op de foto’s staan.
• Zelf zal ik er geen werk van maken wanneer de opdrachtgever de foto’s geeft aan anderen die ‘niet naaste familieleden’ zijn. Vaak gebeurt dit door onbekendheid met de regelgeving op dit terrein. Hier sta je als nabestaande vaak helemaal niet bij stil. Onder deze omstandigheden is het kwetsbaar en gevoelig. En zijn de bedoelingen oprecht.
• Maar als je weet dat je hierdoor de fotograaf te kort doet, is het natuurlijk sympathiek dat je de vrager naar foto’s verwijst naar de fotograaf en aangeeft dat je het goed vindt dat de vrager de foto’s mag kopen.

8. Wat doe je als niet iedereen een fotograaf wil

• Dit is een lastige. Je wilt met iedereen rekening houden en respecteren. Maar soms botsen de belangen. Dit hoeft niet te betekenen dat er geen foto’s gemaakt worden. Want waar komt deze weerstand vandaan, waarom wil iemand niet dat er foto’s worden gemaakt bij de uitvaart. Meestal omdat er niet een goed beeld is over waar foto’s van worden gemaakt, hoe de fotograaf zich beweegt tussen de aanwezigen en wat de waarde, de betekenis is van het hebben van blijvende herinneringen. Vaak is men bang dat het verdriet wordt vastgelegd. En is er geen behoefte om dit later terug te zien.
• De opvatting van iemand die geen foto’s wil, weegt wel zwaar in het gesprek hierover. En toch is het jammer wanneer er dan geen foto’s gemaakt worden als anderen dit wel willen. Omdat je een uitvaart niet over kunt doen en omdat er dan weinig blijvende herinneringen zijn. Herinneringen die ook dierbaar zullen zijn voor degenen die eigenlijk geen foto’s wilden.
• Ik zal rekening houden met zowel degenen die niet willen als met hen die wel willen. In een gesprek vraag ik waar de bezwaren liggen en wat de wensen zijn. En ook uitleggen hoe ik daarmee om zal gaan. Duidelijkheid schept al rust.
• Door je als fotograaf aan de afspraken te houden, zal het vertrouwen in elkaar groeien. En dat geeft ruimte om de beelden vast te kunnen leggen waar iedereen dankbaar op terug kan zien.

9. Waarom heb je een professioneel uitvaartfotograaf nodig

• De noodzaak van vakkennis en vaardigheden van een professioneel uitvaartfotograaf worden erg onderschat. Ja, een knopje indrukken is niet zo moeilijk. Maar dit op het juiste moment met de juiste camera instellingen, de juiste positie en het juiste onderwerp vraagt veel meer. En ook wat je daarna met de foto’s doet om het beeld goed uit te laten komen.
• Daarvoor is veel meer nodig dan alleen een camera en lens van hoge kwaliteit.
• Voor deze vakkennis is opleiding en oefenen en ervaring nodig. Deze kennis komt niet vanuit het niets naar iemand toe. Hier moet je veel tijd, geld en energie insteken. Maar dit is dan ook duidelijk zichtbaar in wat je op de foto’s ziet. Warme beelden die troost en liefde laten zien.
• Daarnaast vraagt fotograferen bij een uitvaart meer dan alleen deze kennis en kunde. Je moet als uitvaartfotograaf je ook goed kunnen bewegen in een hele kwetsbare situatie. Onopvallend en toch rondlopen. Niet afleiden maar mee kunnen bewegen. Of eigenlijk je andersom bewegen dan de aanwezigen zodat je niet gezien wordt. Dit vraagt empathie en oefening. Empathie voor de aanwezigen, je moet wel je werk doen maar niet ten koste van de mensen.
• Je kunt bij een uitvaart niet ‘even oefenen’. Dit doe je tijdens de opleiding bij in scene gezette uitvaarten. En stages bij ervaren uitvaartfotografen.
• Wanneer je over de bovengenoemde vaardigheden beschikt, is het inderdaad niet meer moeilijk. Maar dit geldt voor alles als je weet hoe het moet en moet doen.

10. Wat kan ik doen als ik wel foto’s wil maar niet veel geld heb.

• Warme herinneringen die de liefde voor de overledene vasthouden is iedereen gegund. Foto’s zijn een waardevol middel om goed met rouw om te kunnen gaan.
• Ik probeer hier een balans te vinden in goed ondernemerschap èn tegemoet kunnen komen in deze lastige situaties. Zou ik het eerste niet doen, dan kan ik dit werk niet lang meer doen. En wanneer ik geen hart zou hebben voor het tweede aspect, zou ik voorbij gaan aan de noodzaak die ik steeds noem van het hebben van warme herinneringen voor iedereen die verder moet na een overlijden.
• De oplossingen hiervoor zijn elke keer weer maatwerk. Omdat elke situatie anders is.
• We zoeken dan in de richting van een soort van sponsoring door nabestaanden of vrienden. Of we beperken het aantal foto’s. Ontwikkelen van foto’s vraagt ook veel tijd. En ik kan ook alleen van een deel van de uitvaart foto’s maken.
• Het meest effectieve zit’m in de voorbereiding. In het voorkomen van het probleem. En dan bedoel ik vooraf sparen voor de uitvaart. Een uitvaart kost veel geld. Net als een geboorte of trouwen. Dit zijn de life events met de meeste impact in je leven èn financiële consequenties hebben. Dit wordt nogal eens vergeten. Vooral voor een overlijden. Dit wil je immers niet. Maar vroeg of laat haalt de werkelijkheid je in.
• Iemand die zich hierop heeft voorbereid, bespaart zich dan veel moeite en zorgen.
• Maar niet iedereen is in de gelegenheid geweest om zich er op te kunnen voorbereiden. Het leven is immers niet altijd even eerlijk voor iedereen. Daarom werk ik mee aan het zoeken naar oplossingen.

Met ‘Veelgestelde vragen aan een uitvaartfotograaf ‘ heb ik geprobeerd je meer inzicht te geven aan de waarde en betekenis van uitvaartfotografie. 

Deze zullen zeker niet alle vragen hebben beantwoord. Heb jij nog een vraag waar met het antwoord ‘Veelgestelde vragen aan een uitvaartfotograaf’ verrijkt kan worden, dan hoor ik dit graag van je.

Je kunt me hiervoor mailen of het contactformulier invullen. Wil je dan bij de mail in de onderwerpregel opschrijven: Aanvulling op ‘Veelgestelde vragen aan de uitvaartfotograaf’.

Of bovenaan in het bericht op het contactformulier zetten ‘Veelgestelde vragen aan de uitvaartfotograaf’. 

Bekijk hier hoe uitvaartfotografie precies in zijn werk gaat.